Wprowadzenie - ks. Janusz Drewniak
KS. ROBERT KACZOROWSKI - Dlaczego muzyka w kościele powinna być święta?
KS. JOACHIM WALOSZEK - Josepha Ratzingera koncepcja muzyki kościelnej
CZESŁAW GRAJEWSKI - Między normatywem a praktyką. Kilka uwag o stanie muzyki
KS. ROBERT TYRAŁA - Historia kształcenia w zakresie muzyki kościelnej w archidiecezji krakowskiej po reformie soborowej
REMIGIUSZ POŚPIECH - "Liturgia Sacra" w kontekście tradycji kościelnych periodyków
muzycznych oraz soborowej odnowy muzyki liturgicznej
STANISŁAW DĄBEK - O orientacji metodologicznej w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka
KS. JANUSZ DREWNIAK - Kulturotwórcza rola muzyki w świetle modelu pedagogicznego
św. Jana Bosko
STUDIA I REFLEKSJE
JOANNA BEATA BOROWIAK - Terapeutyczne funkcje muzyki w praktyce pedagogicznej
KS. PIOTR MAZUR - Katecheza dorosłych inspiracją dla budowania wspólnot wiary
MARTA KOWALCZYK - Teologiczne rozumienie "służby" w odniesieniu do osób zatrudnionych w sektorze publicznym
SPRAWY KOŚCIELNE I DUSZPASTERSKIE
Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
SPRAWOZDANIA I INFORMACJE
KS. JANUSZ DREWNIAK - Zjazd Stowarzyszenia Polskich Muzyków Kościelnych (Licheń, 9-11 września 2008 r.)
ADAM JÓZEF SOBCZYK MSF - Sprawozdanie z sesji naukowej "Brunon z Kwerfurtu - Pięciu Braci Męczenników - Kazimierz Biskupi" (Kazimierz Biskupi, 13 listopada 2008 r.)
PRZEGLĄD BIBLIOGRAFICZNY
Janusz Drewniak, Kapłan - kompozytor. Dualizm powołania i twórczości ks. Idziego Ogiermana Mańskiego SDB (1900-1966), Warszawa 2007 - ks. Ireneusz Werbiński
Rolf Decot, Mała historia reformacji w Niemczech, Kraków 2008 - ks. Janusz Gręźlikowski
Jerzy Lewandowski, W nadziei jesteśmy odkupieni. Komentarz do encykliki Benedykta XVI "Spe salvi", Warszawa 2008 - ks. Jacek Szymański
K.-H. Menke, Jesus ist Gott der Sohn. Denkformen und Brennpunkte der Christologie, Regensburg 2008 - ks. Jerzy Machnacz
Piotr Nitecki, Włocławskie dzieje ks. Stefana Wyszyńskiego 1917-1946, Warszawa 2008 - ks. Kazimierz Rulka
Sławomir Zieliński, Podmiotowy charakter apologetyki francuskiej przełomu XIX i XX stulecia, Częstochowa 2008 - ks. Marian Rusecki
INFORMACJA O KORESPONDENCYJNYM KURSIE BIBLIJNYM
STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW
KS. JANUSZ DREWNIAK - WPROWADZENIE
Muzyka sakralna jest artystycznym wyrazem kultu Bożego. Powstała z inspiracji religijnych, przeniknięta jest pierwiastkiem sacrum, przez co odznacza się w swym charakterze powagą i wzniosłością, a zarazem czystością i pięknem. Dla zobrazowania motywów religijnych kompozytorzy sięgają po różnorodne środki muzycznej ekspresji, pragnąc ukazać doniosłość tematu w sposób wyjątkowy i niepowtarzalny. Pierwiastek sacrum przejawia się w bogactwie elementów konstrukcyjnych warstwy wokalnej i instrumentalnej utworów: układzie głosów, strukturach interwałowych, postaci i następstwie akordów, strukturach harmonicznych i rytmicznych. Struktury te decydują o walorze brzmienia dzieł religijnych, które w kategoriach ekspresji określa się jako "wzniosłe", "uroczyste", a nawet "mistyczne". Pojęcie sacrum ("świętość") muzyki kościelnej nie odnosi się jednak do jakiejkolwiek obiektywnej świętości. Nie można mówić o dźwiękach, tonacjach, współbrzmieniach, interwałach, motywach mniej lub bardziej świętych. Elementy konstrukcyjne muzyki przemawiają jedynie za jej sakralnym charakterem. O świętości muzyki można natomiast mówić w kontekście uświęcenia jej przez włączenie do kultu Bożego, przez ścisłą więź z tekstem i czynnościami liturgicznymi. Muzyka, łącząc się integralnie z tekstem słownym i towarzyszącymi jej obrzędami, staje się znakiem, przez który uzyskuje zdolności uświęcające człowieka na skutek stworzenia klimatu modlitewnego skupienia oraz wzniesienia ludzkich umysłów i serc do Boga.
Ks. Janusz Drewniak
powrót
KS. ROBERT KACZOROWSKI - Dlaczego muzyka w kościele powinna być święta?
Autor artykułu jest doktorem habilitowanym nauk teologicznych. Ukończył również studia organowe na Wydziale Instrumentalnym w klasie prof. Bogusława Grabowskiego oraz studia wokalne na Wydziale Wokalno-Aktorskim w klasie prof. Piotra Kusiewicza w Akademii Muzycznej w Gdańsku. Od października 2003 roku pracuje na stanowisku adiunkta na Wydziale Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej i Rytmiki w Akademii Muzycznej w Gdańsku oraz jest duszpasterzem w Bazylice Mariackiej w Gdańsku.
W dorobku artystycznym ma szereg koncertów zarówno jako organista, jak i wokalista. Jest członkiem kwintetu wokalnego "Servi Domini Cantores".
W prezentowanym artykule podejmuje niezwykle interesujące zagadnienie i stara się udzielić odpowiedzi na pytane, dlaczego muzyka w kościele powinna być święta? W tym celu prowadzi wnikliwą analizę, opierając ją na dokumentach kościelnych.
powrót
KS. JOACHIM WALOSZEK - Josepha Ratzingera koncepcja muzyki kościelnej
Muzyka jest jedną z życiowych pasji Josepha Ratzingera - obecnego papieża Benedykta XVI. Wyniósł ją z domu rodzinnego, w którym nie brakowało okazji do wspólnego muzykowania i rozwijania muzycznych talentów. Publikacje J. Ratzingera na temat muzyki - i to nieomal wyłącznie muzyki liturgicznej - pochodzą z okresu, kiedy piastował urzędy uniwersyteckiego profesora teologii w Freising, Bonn, w Tübindze, Regensburgu, urzędy biskupa Monachium i wreszcie prefekta Kongregacji Nauki Wiary.
Ks. J. Waloszek zauważa w artykule, że J. Ratzinger zajmuje się muzyką kościelną - jej statusem, znaczeniem, pozycją w chrześcijańskim kulcie i liturgicznymi kwalifikacjami - wybitnie z punktu widzenia teologa, angażując do swoich rozważań instrumentarium teologiczne egzegety, patrologa, liturgisty, antropologa, pastoralisty. Dlatego daremnie szukać by w jego analizach rozstrzygnięć techniczno-kompozytorskich i estetyczno-stylistycznych.
Artykuł ks. J. Waloszka podkresla ogromny wkład J. Ratzingera w posoborową dyskusję teologiczną na temat znaczenia i kształtu muzyki sakralnej. Dostrzegać w nim można żarliwego i odważnego obrońcę wielkiej tradycji muzycznej Kościoła a jednocześnie stróża służebnej funkcji muzyki w przestrzeni chrześcijańskiego kultu.
powrót
CZESŁAW GRAJEWSKI - Między normatywem a praktyką. Kilka uwag o stanie muzyki
Autor dzieli się swoimi praktycznymi spostrzeżeniami dotyczącymi muzyki liturgicznej w polskim Kościele. Zauważa, że stopniowe - od czasów Vaticanum II - odchodzenie od wymogów przepisów liturgicznych prowadzi do błędnych, a zarazem szkodliwych praktyk. Konstatuje, że należy zachować równowagę między literą prawa a codzienną praktyką, aby zachowany został sakralny charakter muzyki liturgicznej. Nadzieją napawa fakt, że powstające ośrodki kształcenia muzyków kościelnych na szczeblu akademickim mogą przyczynić się do systematycznej poprawy stanu muzyki liturgicznej w Polsce.
powrót
KS. ROBERT TYRAŁA - Historia kształcenia w zakresie muzyki kościelnej w archidiecezji krakowskiej po reformie soborowej
Autor w swym artykule prezentuje panoramę historyczną kształcenia muzyków kościelnych w diecezji krakowskiej. Ks. Tyrała konsekwentnie prowadzi swoje rozważania, których zakres określił we wstępie. Nie tylko pisze o tym, co było w historii kształcenia, ale również kreśli nadzieje na przyszłość.
powrót
REMIGIUSZ POŚPIECH - "Liturgia Sacra" w kontekście tradycji kościelnych periodyków
muzycznych oraz soborowej odnowy muzyki liturgicznej
Remigiusz Pośpiech - kierownik Zakładu Muzyki Kościelnej i Wychowania Muzycznego Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego - w badaniach naukowych koncentruje się na wielogłosowej muzyce religijnej okresu baroku i klasycyzmu.
Autor artykułu podjął się żmudnej pracy przedstawienia zasadniczych problemów poruszanych na łamach półrocznika: "Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars", redagowanego od 1995 r. na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego. R. Pośpiech pokazuje, że periodyk ten, nawiązuje z jednej strony do wcześniejszych tradycji religijnych czasopism liturgiczno-muzycznych (szczególnie w dziale muzyki sakralnej), z drugiej natomiast, co niewątpliwie bardziej istotne i cenne, doskonale wpisuje się w proces soborowej reformy liturgicznej Vaticanum II, przyczyniając się niewątpliwie do jej aktywniejszej i owocniejszej realizacji.
powrót
STANISŁAW DĄBEK - O orientacji metodologicznej w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Teoria i praktyka
Autor artykułu jest muzykologiem, profesorem Uniwersytetu Muzycznego F. Chopina i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się w swoich badaniach wielogłosową konfesyjną muzyką religijną dawną i współczesną w aspekcie duchowym: muzyczno-symbolicznym oraz stylem w dziejach muzyki a także muzyką współczesną w kontekście przemian kulturowych. Jest autorem monografii Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX wieku (1900 - 1995). Warszawa 1996.
Prezentowana publikacja znajduje się w obszarze prowadzonych przez Autora badań. Dotyczy ona orientacji metodologicznej w analizie religijnej muzyki konfesyjnej. Autor kolejno omawia trzy istotne orientacje charakterystyczne dla muzyki religijnej: orientację historyczną, teologiczną z aspektem teoretycznym i praktycznym oraz orientację duchową: muzyczno-symboliczną.
powrót
KS. JANUSZ DREWNIAK - Kulturotwórcza rola muzyki w świetle modelu pedagogicznego
św. Jana Bosko
Ks. Drewniak w swym artykule podejmuje ciekawe zagadnienie dotyczące roli muzyki w wychowaniu w myśli pedagogicznej św. Jana Bosko. Autor wykazuje, że ta dziedzina sztuki do dzisiaj towarzyszy codziennemu życiu salezjańskich placówek. Na uwagę zasługuje podkreślenie, że muzyka zajmuje ważne miejsce w prewencyjnym systemie wychowania. Przez swą działalność salezjanie stali się pionierami ruchu muzycznego wśród młodzieży.
powrót
JOANNA BEATA BOROWIAK - Terapeutyczne funkcje muzyki w praktyce pedagogicznej
Oddziaływanie muzyki na człowieka oraz jego dążność do obcowania z nią wielokrotnie były poddawane rozważaniom historycznym i naukowym. Autorka przedstawia zastosowanie muzykoterapii i muzykorelaksacji, a także sposoby urzeczywistniania zadań wychowawczych poprzez stosowanie form aktywności muzycznej w praktyce pedagogicznej, w pracy z dziećmi i młodzieżą. Według autorki, muzykoterapia XXI wieku stanowi niezwykle dynamiczną, systematycznie rozwijającą się dziedzinę nauki, pozostającą w służbie profilaktyki i edukacji.
powrót
KS. PIOTR MAZUR - Katecheza dorosłych inspiracją dla budowania wspólnot wiary
Katecheza dorosłych uważana jest przez Kościół za najskuteczniejszy sposób realizacji, budowania wspólnot wiary. Na konieczność jej wdrażania jednoznacznie wskazuje II Sobór Watykański, jak i katechetyczne dokumenty posoborowe.
Autor stwierdza, że katecheza dorosłych stanowi ważne ogniwo strukturalne pedagogiki pastoralnej. W artykule proponuje jej formy będące inspiracją do pogłębiania wiary oraz do kształtowania u chrześcijan postaw dojrzałych i odpowiedzialnych. Zdaniem autora powinny one czerpać ze skarbca Biblii, Tradycji, nauczania Kościoła, a także liturgii.
powrót
MARTA KOWALCZYK - Teologiczne rozumienie "służby" w odniesieniu do osób zatrudnionych w sektorze publicznym
Autorka podejmuje próbę teologicznego ukazania roli tzw. zawodów służebnych. Policjanci, lekarze, nauczyciele wezwani są w sposób szczególny do dawania świadectwa swojej wiary. Wypływa to przede wszystkim z sakramentu bierzmowania. Na te właśnie zawody dr Kowalczyk zwraca uwagę ponieważ pracownicy sektora publicznego, bardziej niż inne zawody, mają możliwość wykazania się swoją postawą wobec innych. Autorka podkreśla znaczenie uczciwości, sprawiedliwości i poszanowani godności innych ludzi.
powrót
